انگیزه رضایت الهی در قرآن کریم

رضاى خدا، انگیزه نهایی مومن در زندگی
رضا ضدّ سخط [خشم] است[1] و در اصطلاح: «موافقت و سازگارى امر واقع شده با نفس صاحب رضا بدون امتناع از آن و مقابله با آن است[2]. رضاى خدا از اوصاف فعل او است، نه از اوصاف ذات، و معناى رضا و سخط الهى این است که او با بنده اش همانند شخص خشنود رفتار مى کند و بر او رحمت نازل نموده، نعمت عطا مى کند و در صورت سخط، رحمتش را قطع و نقمت و عقوبت را سزاى او قرار داده، بر او مسلّط مى کند».[3] واژه هاى مورد استفاده در این مدخل «رضى» و مشتقّات آن بوده است.
اهمّ عناوین: آثار رضاى خدا، جلب رضاى خدا، زمینه هاى رضاى خدا، طالبان رضاى خدا و موانع رضاى خدا.

آثار رضاى خدا

1. آرامش
1. خشنودى خداوند از مؤمنان در بیعت رضوان، موجب آرامش آنان:
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فى قُلوبِهِم فَاَنزَلَ السَّکینَةَ عَلَیهِم... . فتح (48) 18

2. از زمره بندگان خاصّ
2. رضایت خداوند از نفس مطمئنّه، موجب ورود او در زمره بندگان خاصّ خدا:
یـاَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّة * اِرجِعى اِلى رَبِّکِ راضِیَةً مَرضیَّة * فَادخُلى فى عِبـدى.فجر (89) 27 - 29

3. از زمره حزب اللّه
3. رضایت خدا از انسان، موجب ورود و قرار گرفتن در زمره حزب اللّه:
لا تَجِدُ قَومـًا یُؤمِنونَ بِاللّهِ والیَومِ الأخِرِ یوادّونَ مَن حادَّ اللّهَ ورَسولَهُ ولَو کانوا ءاباءَهُم اَو اَبناءَهُم اَو اِخونَهُم اَو عَشیرَتَهُم اُولـئِکَ کَتَبَ فى قُلوبِهِمُ الایمـنَ واَیَّدَهُم بِروح مِنهُ ویُدخِلُهُم جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ اُولـئِکَ حِزبُ اللّهِ اَلا اِنَّ حِزبَ اللّهِ هُمُ المُفلِحون. مجادله (58) 22
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 46

4. بهشت
4. رضایت خداوند از مهاجران و انصار پیشگام، عامل دستیابى آنان به بهشت جاودان:
ومِنَ الاَعرابِ مَن یُؤمِنُ بِاللّهِ والیَومِ الأخِرِ ویَتَّخِذُ ما یُنفِقُ قُرُبـت عِندَ اللّهِ وصَلَوتِ الرَّسولِ اَلا اِنَّها قُربَةٌ لَهُم سَیُدخِلُهُمُ اللّهُ فى رَحمَتِهِ اِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَحیم * ...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... واَعَدَّ لَهُم جَنّـت تَجرى تَحتَهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها اَبَدًا... .توبه (9) 99 و 100
5. رضایت خداوند از مؤمنان، باعث دستیابى آنان به بهشت:
...اُولـئِکَ کَتَبَ فى قُلوبِهِمُ الایمـنَ واَیَّدَهُم بِروح مِنهُ ویُدخِلُهُم جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ... .[4]مجادله (58) 22
جَزاؤُهُم عِندَ رَبِّهِم جَنّـتُ عَدن تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها اَبَدًا رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . بیّنه (98) 8
6. رضایت خداوند از راستگویان، موجب بهره مندى آنان از بهشت:
قَالَ اللّهُ هـذا یَومُ یَنفَعُ الصّـدِقینَ صِدقُهُم لَهُم جَنّـتٌ تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها اَبَدًا رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . مائده (5) 119
7. رضایت خداوند از نفس مطمئنّه، موجب دستیابى او به بهشت خاصّ الهى:
یـاَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّة * اِرجِعى اِلى رَبِّکِ ... مَرضیَّة * وادخُلى جَنَّتى.فجر (89) 27 و 28 و 30

5. پیروزى
8. پیروزى مؤمنان در فتح خیبر، از آثار خشنودى خداوند از آنان، در بیعت رضوان:
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فى قُلوبِهِم ... واَثـبَهُم فَتحـًا قَریبـا.[5] فتح (48) 18

6 . رستگارى
9. رضایت خداوند از انسان، موجب رستگارى بزرگ:
قَالَ اللّهُ هـذا یَومُ یَنفَعُ الصّـدِقینَ صِدقُهُم... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... ذلِکَ الفَوزُ العَظیم.مائده (5) 119
وعَدَ اللّهُ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ اَکبَرُ ذلِکَ هُوَ الفَوزُ العَظیم. توبه (9) 72
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... ذلِکَ الفَوزُ العَظیم.توبه (9) 100
لا تَجِدُ قَومـًا یُؤمِنونَ بِاللّهِ والیَومِ الأخِرِ یوادّونَ مَن حادَّ اللّهَ ورَسولَهُ ولَو کانوا ءاباءَهُم اَو اَبناءَهُم اَو اِخونَهُم اَو عَشیرَتَهُم اُولـئِکَ کَتَبَ فى قُلوبِهِمُ الایمـنَ واَیَّدَهُم بِروح مِنهُ ویُدخِلُهُم جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ اُولـئِکَ حِزبُ اللّهِ اَلا اِنَّ حِزبَ اللّهِ هُمُ المُفلِحون. مجادله (58) 22
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 47

7. رهایى از جهنّم
10. جلب رضاى خداوند، موجب رهایى از جهنّم و سرنوشت شوم:
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضونَ اللّهِ کَمَن باءَ بِسَخَط مِنَ اللّهِ ومَأوهُ جَهَنَّمُ وبِئسَ المَصیر. آل عمران (3) 162
اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار فَانهارَ بِهِ فى نارِ جَهَنَّمَ... . توبه (9) 109

8 . شفاعت
11. شفاعت ملائکه، منوط به مشیّت و رضاى خداوند:
وکَم مِن مَلَک فِى السَّمـوتِ لاتُغنى شَفـعَتُهُم شیــًا اِلاّ مِن بَعدِ اَن یَأذَنَ اللّهُ لِمَن یَشاءُ ویَرضى. نجم (53) 26
12. تأثیر شفاعت فرشتگان، منوط به رضایت الهى از شفاعت شوندگان:
...ولا یَشفَعونَ اِلاّ لِمَنِ ارتَضى... .[6] انبیاء (21) 28
...لاتُغنى شَفـعَتُهُم شیــًا اِلاّ مِن بَعدِ اَن یَأذَنَ اللّهُ لِمَن یَشاءُ ویَرضى.[7] نجم (53) 26
13. رضاى خدا از گفتار شفیعان، موجب اذن به شفاعت آنان از دیگران:
یَومَئِذ لا تَنفَعُ الشَّفـعَةُ اِلاّ مَن اَذِنَ لَهُ الرَّحمـنُ ورَضِىَ لَهُ قَولا. طه (20) 109

9. علم غیب
14. رضایت خداوند از پیامبران، موجب آگاه ساختن آنان بر غیب:
عــلِمُ الغَیبِ فَلا یُظهِرُ عَلى غَیبِهِ اَحَدا * اِلاّ مَنِ ارتَضى مِن رَسول... .جنّ (72) 26 و 27

10. غنیمت
15. غنایم سرشار خیبر، نتیجه خشنودى خداوند از مؤمنان، در بیعت رضوان:
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ ... واَثـبَهُم فَتحـًا قَریبـا * ومَغانِمَ کَثیرَةً یَأخُذونَها... .[8] فتح (48) 18 و 19

اهمّیّت رضاى خدا
16. اعمال مبتنى بر تقوا و رضوان الهى، داراى اساس محکم و استوار و ارزش خدشه ناپذیر:
اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار... .توبه (9) 109
17. تحصیل رضاى خدا، معیار ارزشگذارى ساخت مساجد و بناهاى دینى:
اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار... .توبه (9) 109
18. رضاى خدا، ملاک ارزشگذارى اعمال در نزد خداوند:
لاَ خَیرَ فى کَثیر مِن نَجوهُم اِلاّ مَن ... ومَن یَفعَل ذلِکَ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ فَسَوفَ نُؤتیهِ اَجرًا عَظیمـا. نساء (4) 114
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 48
19. رضا و خشم الهى، معیار شناخت سرنوشت خوب و بد انسانها و درجات آنها در قیامت:
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضونَ اللّهِ کَمَن باءَ بِسَخَط مِنَ اللّهِ ومَأوهُ جَهَنَّمُ وبِئسَ المَصیر * هُم دَرَجـتٌ عِندَ اللّهِ... . آل عمران (3) 162 و 163
20. جان دادن براى جلب رضاى خدا، داراى اهمّیّت و ارزشى والا:
ومِنَ النّاسِ مَن یَشرى نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ واللّهُ رَءوفٌ بِالعِباد. بقره (2) 207
21. رضاى خدا، موجب شتاب موسى(علیه السلام) به میقات، قبل از قوم خویش:
وما اَعجَلَکَ عَن قَومِکَ یـموسى * قالَ...وعَجِلتُ اِلَیکَ رَبِّ لِتَرضى.طه (20) 83 و 84
22. توفیق انجام دادن اعمال صالحِ مورد رضاى خداوند، درخواست سلیمان(علیه السلام) از خداوند:
وحُشِرَ لِسُلَیمـنَ جُنُودُهُ مِنَ الجِنِّ والاِنسِ والطَّیرِ فَهُم یوزَعون * ...واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ... . نمل (27) 17 و 19
23. توبیخ منافقان از سوى خداوند، به علّت ترجیح رضایت مردم بر رضاى خدا و رسول(صلى الله علیه وآله):
یَحلِفونَ بِاللّهِ لَکُم لِیُرضوکُم واللّهُ ورَسولُهُ اَحَقُّ اَن یُرضوهُ اِن کانوا مُؤمِنِین.[9]توبه (9) 62
24. یکسان نبودن سرنوشت جویندگان رضاى خداوند، با هموارکنندگان خشم الهى بر خویش:
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضونَ اللّهِ کَمَن باءَ بِسَخَط مِنَ اللّهِ... * هُم دَرَجـتٌ عِندَ اللّهِ... .آل عمران (3) 162 و 163
اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار فَانهارَ بِهِ فى نارِ جَهَنَّمَ واللّهُ لا یَهدِى القَومَ الظّــلِمین. توبه (9) 109
نیز => همین مدخل، برترى رضاى خدا و جلب رضاى خدا

برترى رضاى خدا
25. رضوان الهى، برتر از تمامى نعمتها و لذّتهاى بهشتى:
وعَدَ اللّهُ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها ومَسـکِنَ طَیِّبَةً فى جَنّـتِ عَدن ورِضونٌ مِنَ اللّهِ اَکبَرُ ذلِکَ هُوَ الفَوزُ العَظیم. توبه (9) 72
26. برترى رضاى خداوند، بر تمامى نعمتها و لذّتهاى دنیایى:
زُیِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَوتِ مِنَ النِّساءِ والبَنینَ والقَنـطیرِ المُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ والفِضَّةِ... * قُل اَؤُنَبِّئُکُم بِخَیر مِن ذلِکُم لِلَّذینَ اتَّقَوا... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... . آل عمران (3) 14 و 15
27. رضایت خداوند، برتر از دستیابى به بهشت:
...لَهُم جَنّـتٌ تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها اَبَدًا رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... ذلِکَ الفَوزُ العَظیم.[10] مائده (5) 119
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 49
وعَدَ اللّهُ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها ومَسـکِنَ طَیِّبَةً فى جَنّـتِ عَدن ورِضونٌ مِنَ اللّهِ اَکبَرُ ذلِکَ هُوَ الفَوزُ العَظیم. توبه (9) 72
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم...واَعَدَّ لَهُم جَنّـت تَجرى تَحتَهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها اَبَدًا ذلِکَ الفَوزُ العَظیم. توبه (9) 100
28. رضایت خداوند، برتر از خوشیها و امکانات دنیا:
زُیِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَوتِ ... ذلِکَ مَتـعُ الحَیوةِ الدُّنیا... * قُل اَؤُنَبِّئُکُم بِخَیر مِن ذلِکُم لِلَّذینَ اتَّقَوا عِندَ رَبِّهِم جَنّـتٌ ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... .آل عمران (3) 14 و 15

بشارت به رضاى خدا
29. بشارت به رضوان الهى، ره آورد هجرت و جهاد در راه خدا:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ بِاَمولِهِم واَنفُسِهِم... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... . توبه (9) 20 و 21
30. بشارت رضوان الهى به مؤمنان مجاهد، برخاسته از ربوبیّت خداوند:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ بِاَمولِهِم واَنفُسِهِم اَعظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ واُولـئِکَ هُمُ الفائِزون * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون وجَنّـت لَهُم فیها نَعیمٌ مُقیم. توبه (9) 20 و 21
31. مردان و زنان مؤمن، مورد وعده و بشارت خداوند به رضوان الهى:
وعَدَ اللّهُ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... . توبه (9) 72

جلب رضاى خدا
32. دعاى سلیمان(علیه السلام) به درگاه الهى، براى جلب رضاى او با انجام دادن عمل صالح:
...لا یَحطِمَنَّکُم سُلَیمـنُ... * فَتَبَسَّمَ ضاحِکـًا مِن قَولِها وقالَ رَبِّ اَوزِعنى اَن اَشکُرَ نِعمَتَکَ ... واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ... .نمل (27) 18 و 19
33. انسان کمال یافته و شاکر، خواهان رضاى خداوند و در پى جلب آن با انجام دادن عمل صالح:
ووصَّینَا الاِنسـنَ بِولِدَیهِ اِحسـنـًا حَمَلَتهُ اُمُّهُ کُرهـًا ووضَعَتهُ کُرهـًا وحَملُهُ وفِصــلُهُ ثَلـثونَ شَهرًا حَتّى اِذا بَلَغَ اَشُدَّهُ وبَلَغَ اَربَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ اَوزِعنى اَن اَشکُرَ نِعمَتَکَ الَّتى اَنعَمتَ عَلَىَّ وعَلى ولِدَىَّ واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ واَصلِح لى فى ذُرِّیَّتى اِنّى تُبتُ اِلَیکَ واِنّى مِنَ المُسلِمین. احقاف (46) 15
34. تلاش موسى(علیه السلام)، براى جلب رضاى خدا:
وما اَعجَلَکَ عَن قَومِکَ یـموسى * قالَ ... عَجِلتُ اِلَیکَ رَبِّ لِتَرضى. طه (20) 83 و 84
35. گروهى از مردم، درصدد تحصیل رضاى خدا:
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضونَ اللّهِ کَمَن باءَ بِسَخَط مِنَ اللّهِ... . آل عمران (3) 162
اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار فَانهارَ بِهِ فى نارِ جَهَنَّمَ واللّهُ لا یَهدِى القَومَ الظّــلِمین. توبه (9) 109
36. مؤمنان مجاهد در غزوه حمراءالاسد، بى اعتنا به تهدیدهاى دشمن و در پى جلب رضایت الهى:
اَلَّذینَ استَجابوا لِلّهِ والرَّسولِ مِن بَعدِ
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 50
ما اَصابَهُمُ القَرحُ... * اَلَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَد جَمَعوا لَکُم فَاخشَوهُم فَزادَهُم ایمـنـًا... * ...واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ... .[11]آل عمران (3) 172 - 174
37. اصحاب و پیروان راستین پیامبر، همواره در تلاش براى جلب رضاى خداوند:
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ...یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... . فتح (48) 29
38. تلاش براى جلب رضاى خدا، از اوصاف پیروان محمّد در تورات و انجیل:
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ ... یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... ذلِکَ مَثَلُهُم فِى التَّورةِ ومَثَلُهُم فِى الاِنجیلِ... . فتح (48) 29
39. مهاجران فقیرِ اخراج شده از مکّه، در عصر بعثت، درصدد جلب رضایت خداوند:
لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیـرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ ... ورِضونـًا... . حشر (59) 8
40. فدا کردن جان از سوى برخى مردم، براى جلب رضاى خداوند:
ومِنَ النّاسِ مَن یَشرى نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... . بقره (2) 207
41. حضرت على(علیه السلام)، طالب رضایت خداوند، با فدا کردن جان خویش:
ومِنَ النّاسِ مَن یَشرى نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... .[12] بقره (2) 207
42. پاداش دو چندان از آثار انفاق، در جهت رضاى خدا:
ومَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... کَمَثَلِ جَنَّة...فَـاتَت اُکُلَها ضِعفَینِ... .بقره (2) 265
43. نجوا و آهسته گویى براى دعوت به صدقه دادن، به قصد جلب رضاى خداوند، داراى پاداش بزرگ:
لاَ خَیرَ فى کَثیر مِن نَجوهُم اِلاّ مَن اَمَرَ بِصَدَقَة اَو مَعروف اَو اِصلـح بَینَ النّاسِ ومَن یَفعَل ذلِکَ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ فَسَوفَ نُؤتیهِ اَجرًا عَظیمـا. نساء (4) 114
44. نجوا و آهسته گویى با یکدیگر، به قصد جلب رضاى خداوند، براى امر به معروف و اجراى کارهاى خیر، داراى پاداش بزرگ:
لاَ خَیرَ فى کَثیر مِن نَجوهُم اِلاّ مَن اَمَرَ بِصَدَقَة اَو مَعروف اَو اِصلـح بَینَ النّاسِ ومَن یَفعَل ذلِکَ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ فَسَوفَ نُؤتیهِ اَجرًا عَظیمـا. نساء (4) 114
45. نجوا و صحبت درِ گوشى، به قصد اصلاح میان مردم، با نیت جلب رضاى خدا، موجب پاداشى بزرگ:
لاَ خَیرَ فى کَثیر مِن نَجوهُم اِلاّ مَن اَمَرَ بِصَدَقَة اَو مَعروف اَو اِصلـح بَینَ النّاسِ ومَن یَفعَل ذلِکَ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ فَسَوفَ نُؤتیهِ اَجرًا عَظیمـا. نساء (4) 114
46. حرکت مسلمانان براى فتح مکّه، جهادى و در راستاى جلب رضایت خداوند:
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَتَّخِذوا عَدُوّى وعَدُوَّکُم اَولِیاءَ ... اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 51
وابتِغاءَ مَرضاتى... .[13] ممتحنه (60) 1
47. حرکت مسلمانان به سوى حدیبیّه، در جهت جلب رضاى خداوند:
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَتَّخِذوا عَدُوّى وعَدُوَّکُم اَولِیاءَ ... اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى... . ممتحنه (60) 1
48. حج، وسیله اى جهت جلب رضاى خداوند:
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لاتُحِلّوا شَعـئِرَ اللّهِ ... ولاَ الهَدىَ ولاَ القَلـئِدَ ولا ءامّینَ البَیتَ الحَرامَ یَبتَغونَ فَضلاً مِن رَبِّهِم ورِضونـًا... . مائده (5) 2
49. لزوم اولویّت دادن به جلب رضایت الهى بر رضایت مردم:
یَحلِفونَ بِاللّهِ لَکُم لِیُرضوکُم واللّهُ ورَسولُهُ اَحَقُّ اَن یُرضوهُ اِن کانوا مُؤمِنِین. توبه (9) 62
50. لزوم اولویّت دادن به جلب رضایت خداوند، بر رضایت پیامبر(صلى الله علیه وآله):
یَحلِفونَ لَکُم لِتَرضَوا عَنهُم فَاِن تَرضَوا عَنهُم فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 96
51. درخواست فرزندِ مورد رضایت خداوند در دعاى زکریّا(علیه السلام)، نشان اهمّیّت جلب رضاى خدا براى آن حضرت:
...واجعَلهُ رَبِّ رَضیـّا. مریم (19) 6
52. ارزش هجرت و جهاد، به انجام گرفتن آن در راه خدا و براى جلب رضاى او:
...اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى... . ممتحنه (60) 1
53. ستایش خداوند از مؤمنان مجاهد، به علت تلاش آنان، براى جلب رضاى الهى:
اَلَّذینَ استَجابوا لِلّهِ والرَّسولِ مِن بَعدِ ما اَصابَهُمُ القَرحُ... * اَلَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَد جَمَعوا لَکُم فَاخشَوهُم فَزادَهُم ایمـنـًا... * ...واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ... .آل عمران (3) 172 - 174
54. دست کشیدن مهاجران از اموال و ترک خانه، زمینه جلب رضایت الهى:
لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیـرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... .حشر (59) 8
55. جلب رضاى خدا، ناسازگار با دوستى با دشمنان خدا و مؤمنان (مشرکان مکّه):
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَتَّخِذوا عَدُوّى وعَدُوَّکُم اَولِیاءَ ... اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى... .[14] ممتحنه (60) 1
56. توکّل کنندگان بر خدا، در پى جلب رضایت الهى:
...وقالوا حَسبُنَا اللّهُ ونِعمَ الوَکیل * ...واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ... . آل عمران (3) 173 و 174
57. جلب رضاى خدا غایت و هدف یاران محمّد از برخورد با صلابت با کافران، مهرورزى با مؤمنان، رکوع و سجود خودشان:
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم تَرهُم رُکَّعـًا سُجَّدًا یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا سیماهُم فى وُجوهِهِم مِن اَثَرِ السُّجودِ... . فتح (48) 29
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 52
58. جلب رضاى خدا، از اوصاف مهاجران فقیر اخراج شده از مکّه در صدر اسلام:
لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیـرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا ویَنصُرونَ اللّهَ... . حشر (59) 8
59. رهبانیّت ابداعى پیروان مسیح، به منظور جلب رضاى الهى:
...وقَفَّینا بِعیسَى ابنِ مَریَمَ ... وجَعَلنا فى قُلوبِ الَّذینَ اتَّبَعوهُ رَأفَةً ورَحمَةً ورَهبانیَّةً اِبتَدَعوها ما کَتَبنـها عَلَیهِم اِلاَّ ابتِغاءَ رِضونِ اللّهِ... .حدید (57) 27
60. جلب رضاى خدا، فرض خداوند بر پیروان مسیح:
...وقَفَّینا بِعیسَى ابنِ مَریَمَ وءاتَینـهُ الاِنجیلَ وجَعَلنا فى قُلوبِ الَّذینَ اتَّبَعوهُ رَأفَةً ورَحمَةً ورَهبانیَّةً اِبتَدَعوها ما کَتَبنـها عَلَیهِم اِلاَّ ابتِغاءَ رِضونِ اللّهِ... .[15]حدید (57) 27

آثار جلب رضاى خدا

1. آرامش
61. جلب رضاى خدا، موجب رسیدن به آرامش و امنیّت روحى:
یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ سُبُلَ السَّلـمِ ویُخرِجُهُم مِنَ الظُّـلُمـتِ اِلَى النُّورِ بِاِذنِهِ ویَهدیهِم اِلى صِرط مُستَقیم. مائده (5) 16

2. برکت
62. انفاق با قصد رضاى الهى، موجب دو چندان شدن ثمره و پاداش مال انفاق شده:
ومَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ وتَثبیتـًا مِن اَنفُسِهِم کَمَثَلِ جَنَّة بِرَبوَة اَصابَها وابِلٌ فَـاتَت اُکُلَها ضِعفَینِ فَاِن لَم یُصِبها وابِلٌ فَطَـلٌّ... . بقره (2) 265

3. تکامل
63. انفاق در جهت جلب رضاى خداوند، موجب رشد و تکامل انسان:
ومَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ وتَثبیتـًا مِن اَنفُسِهِم کَمَثَلِ جَنَّة بِرَبوَة اَصابَها وابِلٌ فَـاتَت اُکُلَها ضِعفَینِ... .[16] بقره (2) 265

4. خروج از ظلمت
64. خروج از ظلمت و ورود به عالم نورانى، از آثار جلب رضاى خداوند:
یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ سُبُلَ السَّلـمِ ویُخرِجُهُم مِنَ الظُّـلُمـتِ اِلَى النُّورِ بِاِذنِهِ ویَهدیهِم اِلى صِرط مُستَقیم. مائده (5) 16
65. خروج از ظلمت و هدایت به سوى نور با اذن خداوند، از آثار جلب رضاى الهى:
یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ ... ویُخرِجُهُم مِنَ الظُّـلُمـتِ اِلَى النُّورِ... . مائده (5) 16

5. هدایت
66. طلب رضاى خداوند، درپى دارنده هدایت به سوى راههاى آرامش و امنیّت روحى و سلامت، به وسیله قرآن و پیامبر(صلى الله علیه وآله):
...قَد جاءَکُم مِنَ اللّهِ نورٌ وکِتـبٌ مُبین * یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ سُبُلَ السَّلـمِ ویُخرِجُهُم مِنَ الظُّـلُمـتِ اِلَى النُّورِ بِاِذنِهِ ویَهدیهِم اِلى صِرط مُستَقیم. مائده (5) 15 و 16
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 53
67. هدایت به سوى نور با اذن خداوند، از آثار جلب رضاى الهى:
یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ سُبُلَ السَّلـمِ ویُخرِجُهُم مِنَ الظُّـلُمـتِ اِلَى النُّورِ بِاِذنِهِ... .مائده (5) 16
68. هدایت یافتن به صراط مستقیم از سوى پروردگار، از آثار جلب رضاى الهى:
یَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ ... ویَهدیهِم اِلى صِرط مُستَقیم. مائده (5) 16

زمینه هاى جلب رضاى خدا

1. اخلاص
69. اخلاص مؤمنان در بیعت رضوان، موجب خشنودى خداوند از آنان:
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فى قُلوبِهِم... .[17]فتح (48) 18
70. انفاق از روى اخلاص، زمینه ساز رضاى خداوند:
یـاَیُّها الَّذینَ ءامَنوا لاتُبطِـلوا صَدَقـتِکُم بِالمَنِّ والاَذى کَالَّذى یُنفِقُ مالَهُ رِئاءَ النّاسِ... * ومَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... .بقره (2) 264 و 265

2. اطمینان به خدا
71. اطمینان و آرامش نفس به خداوند، زمینه جلب رضایت خداوند:
یـاَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّة * اِرجِعى اِلى رَبِّکِ... مَرضیَّة. فجر (89) 27 و 28

3. امر به زکات
72. امر به زکات، زمینه ساز رضایت خداوند:
وکانَ یَأمُرُ اَهلَهُ بِالصَّلوةِ والزَّکوةِ وکانَ عِندَ رَبِّهِ مَرضیـّا. مریم (19) 55

4. امر به نماز
73. امر به نماز، زمینه ساز رضایت خداوند:
وکانَ یَأمُرُ اَهلَهُ بِالصَّلوةِ ... وکانَ عِندَ رَبِّهِ مَرضیـّا. مریم (19) 55

5. انفاق
74. انفاق از روى اخلاص، زمینه ساز رضاى خداوند:
یـاَیُّها الَّذینَ ءامَنوا لاتُبطِـلوا صَدَقـتِکُم بِالمَنِّ والاَذى کَالَّذى یُنفِقُ مالَهُ رِئاءَ النّاسِ... * ومَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُمُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... .بقره (2) 264 و 265

6 . ایمان
75. ایمان، زمینه جلب رضایت الهى:
یَستَبشِرونَ بِنِعمَة مِنَ اللّهِ وفَضل واَنَّ اللّهَ لا یُضیعُ اَجرَ المُؤمِنین * فَانقَلَبوا بِنِعمَة مِنَ اللّهِ وفَضل لَم یَمسَسهُم سوءٌ واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ واللّهُ ذو فَضل عَظیم. آل عمران (3) 171 و 174
اَلَّذینَ ءامَنوا... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... . توبه (9) 20 و 21
...واللّهُ ورَسولُهُ اَحَقُّ اَن یُرضوهُ اِن کانوا مُؤمِنِین. توبه (9) 62
وعَدَ اللّهُ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها ومَسـکِنَ طَیِّبَةً فى جَنّـتِ عَدن ورِضونٌ مِنَ اللّهِ اَکبَرُ ذلِکَ هُوَ الفَوزُ العَظیم. توبه (9) 72
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 54
اِن تَکفُروا فَاِنَّ اللّهَ غَنىٌّ عَنکُم ولا یَرضى لِعِبَادِهِ الکُفرَ واِن تَشکُروا یَرضَهُ لَکُم... . زمر (39) 7
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ... . فتح (48) 18
...اُولـئِکَ کَتَبَ فى قُلوبِهِمُ الایمـنَ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . مجادله (58) 22
اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا... * ...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... .بیّنه (98) 7 و 8

7. پیروى از انصار
76. پیروى نیکو از پیشگامان مهاجر و انصار، زمینه جلب رضایت الهى:
والسّـبِقونَ الاَوَّلونَ مِنَ المُهـجِرینَ والاَنصارِ والَّذینَ اتَّبَعوهُم بِاِحسـن رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... .توبه (9) 100

8 . پیروى از مهاجران => همین مدخل، جلب رضاى خدا، زمینه هاى جلب رضاى خدا، پیروى از انصار

9. تبرّى
77. تبرّى و ترک مودّت مؤمنان، با دشمنان خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله)، زمینه ساز رضایت خداوند:
لا تَجِدُ قَومـًا یُؤمِنونَ بِاللّهِ والیَومِ الأخِرِ یوادّونَ مَن حادَّ اللّهَ ورَسولَهُ ولَو کانوا ءاباءَهُم اَو اَبناءَهُم اَو اِخونَهُم اَو عَشیرَتَهُم اُولـئِکَ کَتَبَ فى قُلوبِهِمُ الایمـنَ واَیَّدَهُم بِروح مِنهُ ویُدخِلُهُم جَنّـت تَجرى مِن تَحتِهَا الاَنهـرُ خــلِدینَ فیها رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ اُولـئِکَ حِزبُ اللّهِ اَلا اِنَّ حِزبَ اللّهِ هُمُ المُفلِحون. مجادله (58) 22
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَتَّخِذوا عَدُوّى وعَدُوَّکُم اَولِیاءَ تُلقونَ اِلَیهِم بِالمَوَدَّةِ وقَد کَفَروا بِما جاءَکُم مِنَ الحَقِّ یُخرِجونَ الرَّسولَ واِیّاکُم اَن تُؤمِنوا بِاللّهِ رَبِّکُم اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى تُسِرّونَ اِلَیهِم بِالمَوَدَّةِ واَنا اَعلَمُ بِما اَخفَیتُم وما اَعلَنتُم ومَن یَفعَلهُ مِنکُم فَقَد ضَلَّ سَواءَ السَّبیل. ممتحنه (60) 1

10. تقوا
78. تقوا، زمینه ساز دستیابى به رضوان الهى:
...لِلَّذینَ اتَّقَوا ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... .آل عمران (3) 15
اَلَّذینَ استَجابوا لِلّهِ والرَّسولِ مِن بَعدِ ما اَصابَهُمُ القَرحُ لِلَّذینَ اَحسَنوا مِنهُم واتَّقَوا اَجرٌ عَظیم * فَانقَلَبوا بِنِعمَة مِنَ اللّهِ وفَضل لَم یَمسَسهُم سوءٌ واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ واللّهُ ذو فَضل عَظیم. آل عمران (3) 172 و 174

11. توکّل
79. توکّل و واگذار کردن امور به خداوند، زمینه ساز رضایت وى از مؤمنان:
اَلَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَد جَمَعوا لَکُم فَاخشَوهُم فَزادَهُم ایمـنـًا وقالوا حَسبُنَا اللّهُ ونِعمَ الوَکیل * فَانقَلَبوا بِنِعمَة مِنَ اللّهِ وفَضل لَم یَمسَسهُم سوءٌ واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ واللّهُ ذو فَضل عَظیم. آل عمران (3) 173 و 174

12. جهاد
80. جهاد در راه خدا، زمینه جلب رضاى الهى:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... .توبه (9) 20 و 21
...اَن تُؤمِنوا بِاللّهِ رَبِّکُم اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى... . ممتحنه (60) 1
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 55

13. خشیّت
81. خشیّت مؤمنان از پروردگار، زمینه جلب رضاى خدا از آنان:
اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلُوا الصّــلِحـتِ... * ...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... ذلِکَ لِمَن خَشِىَ رَبَّه.بیّنه (98) 7 و 8

14. رضایت از خدا
82. رضایت انسان از خداوند، زمینه رضایت خداوند از او:
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ... .[18] مائده (5) 119
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ... . توبه (9) 100
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ... . مجادله (58) 22
اِرجِعى اِلى رَبِّکِ راضِیَةً مَرضیَّة.[19] فجر (89) 28
...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم و رَضوا عَنهُ... .بیّنه (98) 8

15. شکر
83. شکر و سپاس، زمینه ساز جلب رضاى خداوند:
... واِن تَشکُروا یَرضَهُ لَکُم... ثُمَّ اِلى رَبِّکُم مَرجِعُکُم فَیُنَبِّئُکُم بِما کُنتُم تَعمَلونَ... .زمر (39) 7

16. شوق لقا
84. شوق موسى(علیه السلام) به لقاى الهى، زمینه ساز رضاى خداوند در نظر آن حضرت:
...وعَجِلتُ اِلَیکَ رَبِّ لِتَرضى. طه (20) 84

17. صدق
85. صدق، زمینه جلب رضاى خداوند:
قَالَ اللّهُ هـذا یَومُ یَنفَعُ الصّـدِقینَ صِدقُهُم ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . مائده (5) 119

18. عمل صالح
86. عمل صالح، زمینه جلب رضاى خدا:
...وقالَ رَبِّ ... واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ... .نمل (27) 19
... و اَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ ... .احقاف (46) 15
...وعَمِلُوا الصّــلِحـتِ ... * ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... . بیّنه (98) 7 و 8

19. محبّت
87. محبّت با مؤمنان، زمینه رضاى خدا:
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ ... رُحَماءُ بَینَهُم...یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... .فتح (48) 29

20. مغفرت
88. آمرزش الهى، زمینه برخوردارى از رضایت خداوند:
...ومَغفِرَةٌ مِنَ اللّهِ ورِضونٌ... .[20] حدید (57) 20

21. نماز
89. نماز (رکوع و سجود)، زمینه ساز رضاى خدا:
...تَرهُم رُکَّعـًا سُجَّدًا یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... .[21] فتح (48) 29
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 56

22. وفاى به وعده
90. وفاى به وعده، زمینه رضاى خداوند:
...اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ... * ...وکانَ عِندَ رَبِّهِ مَرضیـّا. مریم (19) 54 و 55

23. هجرت
91. هجرت در راه خدا، زمینه جلب رضایت الهى:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... . توبه (9) 20 و 21
والسّـبِقونَ الاَوَّلونَ مِنَ المُهـجِرینَ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . توبه (9) 100
لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ ... یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا... . حشر (59) 8
...اِن کُنتُم خَرَجتُم جِهـدًا فى سَبیلى وابتِغاءَ مَرضاتى... . ممتحنه (60) 1

24. یارى مؤمنان
92. یارى مؤمنان، زمینه جلب رضایت الهى:
...والاَنصارِ ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . توبه (9) 100

دین مورد رضاى خدا
93. دین اسلام، مورد رضایت خداوند:
الیَومَ اَکمَلتُ لَکُم دینَکُم ... ورَضیتُ لَکُمُ الاِسلـمَ دینـًا... . مائده (5) 3
وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءامَنوا مِنکُم وعَمِلوا الصّــلِحـتِ ... ولَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذِى ارتَضى لَهُم... .[22] نور (24) 55
94. وعده اکید خداوند به استقرار و تثبیت دین مورد رضایت خویش، در تمام کره زمین:
وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءامَنوا مِنکُم وعَمِلوا الصّــلِحـتِ...ولَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذِى ارتَضى لَهُم... . نور (24) 55

رضاى خدا از اسماعیل
95. اسماعیل صادق الوعد، مورد رضایت خداوند:
واذکُر فِى الکِتـبِ اِسمـعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ... * ...وکانَ عِندَ رَبِّهِ مَرضیـّا.مریم (19) 54 و 55

رضاى خدا از انصار
96. خشنودى خداوند، از انصار پیشگام:
والسّـبِقونَ الاَوَّلونَ مِنَ ... والاَنصارِ ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . توبه (9) 100

رضاى خدا از تابعین
97. خشنودى خداوند، از تابعین نیکوى مهاجران و انصار:
والسّـبِقونَ الاَوَّلونَ مِنَ المُهـجِرینَ والاَنصارِ والَّذینَ اتَّبَعوهُم بِاِحسـن رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... .توبه (9) 100

رضاى خدا از حزب اللّه
98. رضایت خداوند، از حزب اللّه:
... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... اُولـئِکَ حِزبُ اللّهِ... .مجادله (58) 22
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 57

رضاى خدا از حمزه
99. حمزة بن عبدالمطلب، نفس مطمئنّه و مورد رضایت خداوند:
یـاَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّة * اِرجِعى اِلى رَبِّکِ راضِیَةً مَرضیَّة.[23] فجر (89) 27 و 28

رضاى خدا از رسولان
100. رسولان الهى، مورد رضاى او:
اِلاّ مَنِ ارتَضى مِن رَسول... .[24]جنّ (72) 27

رضاى خدا از صادقان
101. خشنودى خداوند از صادقان، رستگارى بزرگ:
...الصّـدِقینَ ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ... ذلِکَ الفَوزُ العَظیم. مائده (5) 119

رضاى خدا از متّقین
102. رضایت خداوند، پاداش تضمین شده از جانب او براى متّقین:
...لِلَّذینَ اتَّقَوا عِندَ رَبِّهِم جَنّـتٌ ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... . آل عمران (3) 15

رضاى خدا از مجاهدان
103. رضایت خداوند، از مجاهدان در راه او:
اَلَّذینَ ... وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... . توبه (9) 20 و 21

رضاى خدا از مهاجران
104. رضاى خداوند، از مهاجران:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ بِاَمولِهِم واَنفُسِهِم اَعظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ واُولـئِکَ هُمُ الفائِزون * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون وجَنّـت لَهُم فیها نَعیمٌ مُقیم. توبه (9) 20 و 21
105. خشنودى خداوند، از پیشگامان در هجرت:
والسّـبِقونَ الاَوَّلونَ مِنَ المُهـجِرینَ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم... . توبه (9) 100

رضاى خدا از مؤمنان
106. رضایت خداوند، از مؤمنان:
اَلَّذینَ ءامَنوا... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... . توبه (9) 20 و 21
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ... . فتح (48) 18
107. مؤمنان دورى کننده از دوستى با دشمنان خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله)، مورد رضایت خداوند:
لا تَجِدُ قَومـًا یُؤمِنونَ بِاللّهِ والیَومِ الأخِرِ یوادّونَ مَن حادَّ اللّهَ ورَسولَهُ... رَضِىَ اللّهُ عَنهُم ورَضوا عَنهُ... . مجادله (58) 22
108. خشنودى خداوند از مؤمنان بیعت کننده با پیامبر(صلى الله علیه وآله)، در بیعت رضوان، در زیر درخت:
لَقَد رَضِىَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ... . فتح (48) 18
109. رضایت خداوند، از مؤمنان مهاجر و مجاهد در راه او:
اَلَّذینَ ءامَنوا وهاجَروا وجـهَدوا فى سَبیلِ اللّهِ... * یُبَشِّرُهُم رَبُّهُم بِرَحمَة مِنهُ ورِضون... .توبه (9) 20 و 21
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 58
110. رضایت خداوند، از مؤمنان شایسته کردار:
اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلُوا الصّــلِحـتِ... * ...رَضِىَ اللّهُ عَنهُم و رَضوا عَنهُ... .بیّنه (98) 7 و 8

رضاى خدا از نفس مطمئنّه
111. نفس مطمئنّه، مورد رضایت خداوند در قیامت:
یـاَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّة * اِرجِعى اِلى رَبِّکِ ... مَرضیَّة.[25] فجر (89) 27 و 28

رضاى خدا در آخرت
112. جهان آخرت، عرصه ظهور غفران و رضایت الهى نسبت به بندگان:
...وفِى الأخِرَةِ ... ومَغفِرَةٌ مِنَ اللّهِ ورِضونٌ... .حدید (57) 20

سخن مورد رضاى خدا
113. سخن مورد رضاى خداوند، شرط مأذون بودن براى شفاعت در قیامت:
یَومَئِذ لا تَنفَعُ الشَّفـعَةُ اِلاّ مَن اَذِنَ لَهُ الرَّحمـنُ ورَضِىَ لَهُ قَولا. طه (20) 109

طالبان رضاى خدا

1. اصحاب محمّد
114. اصحاب و پیروان راستین پیامبر، همواره در تلاش، براى جلب رضاى خداوند:
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم تَرهُم رُکَّعـًا سُجَّدًا یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا سیماهُم فى وُجوهِهِم مِن اَثَرِ السُّجودِ ذلِکَ مَثَلُهُم فِى التَّورةِ ومَثَلُهُم فِى الاِنجیلِ کَزَرع اَخرَجَ شَطـَهُ فَـازَرَهُ فَاستَغلَظَ فَاستَوى عَلى سوقِهِ یُعجِبُ الزُّرّاعَ لِیَغیظَ بِهِمُ الکُفّارَ وعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلوا الصّــلِحـتِ مِنهُم مَغفِرَةً واَجرًا عَظیما. فتح (48) 29

2. انسان کمال یافته
115. انسان کمال یافته و واصل به چهل سالگى، طالب رضاى خدا با انجام دادن اعمال صالح:
ووصَّینَا الاِنسـنَ بِولِدَیهِ اِحسـنـًا حَمَلَتهُ اُمُّهُ کُرهـًا ووضَعَتهُ کُرهـًا وحَملُهُ وفِصــلُهُ ثَلـثونَ شَهرًا حَتّى اِذا بَلَغَ اَشُدَّهُ وبَلَغَ اَربَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ اَوزِعنى اَن اَشکُرَ نِعمَتَکَ الَّتى اَنعَمتَ عَلَىَّ وعَلى ولِدَىَّ واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ واَصلِح لى فى ذُرِّیَّتى اِنّى تُبتُ اِلَیکَ واِنّى مِنَ المُسلِمین. احقاف (46) 15

3. بانیان مسجد قبا
116. بانیان مسجد قبا در مدینه، در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله)، داراى تقواى الهى و در پى جلب رضایت خداوند:
لا تَقُم فیهِ اَبَدًا لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَى التَّقوى مِن اَوَّلِ یَوم اَحَقُّ اَن تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ اَن یَتَطَهَّروا واللّهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین * اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى تَقوى مِنَ اللّهِ ورِضون خَیرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلى شَفا جُرُف هار فَانهارَ بِهِ فى نارِ جَهَنَّمَ واللّهُ لا یَهدِى القَومَ الظّــلِمین.[26]توبه (9) 108 و 109
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 59

4. راهبان
117. مسیحیان، طالب رضایت الهى، به وسیله رهبانیّت ابداعى خویش:
ثُمَّ ... وقَفَّینا بِعیسَى ابنِ مَریَمَ وءاتَینـهُ الاِنجیلَ وجَعَلنا فى قُلوبِ الَّذینَ اتَّبَعوهُ رَأفَةً ورَحمَةً ورَهبانیَّةً اِبتَدَعوها ما کَتَبنـها عَلَیهِم اِلاَّ ابتِغاءَ رِضونِ اللّهِ فَما رَعَوها حَقَّ رِعایَتِها... .[27]حدید (57) 27

5. زائران بیت اللّه
118. قاصدان زیارت خانه خدا (حج گزاران و عمره گزاران)، از طالبان رضاى خداوند:
یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لاتُحِلّوا شَعـئِرَ اللّهِ ولاَالشَّهرَ الحَرامَ ولاَ الهَدىَ ولاَ القَلـئِدَ ولا ءامّینَ البَیتَ الحَرامَ یَبتَغونَ فَضلاً مِن رَبِّهِم ورِضونـًا واِذَا حَلَلتُم فَاصطادوا ولا یَجرِمَنَّکُم شَنَـانُ قَوم اَن صَدّوکُم عَنِ المَسجِدِ الحَرامِ اَن تَعتَدوا وتَعاونوا عَلَى البِرِّ والتَّقوى ولا تَعاونوا عَلَى الاِثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللّهَ اِنَّ اللّهَ شَدیدُ العِقاب.[28]مائده (5) 2

6 . سلیمان(علیه السلام)
119. سلیمان(علیه السلام) از طالبان رضاى خدا و دعاى او به درگاه الهى، براى جلب رضاى او:
حَتّى اِذا اَتَوا عَلى وادِ النَّملِ قالَت نَملَةٌ یـاَیُّهَا النَّملُ ادخُلوا مَسـکِنَکُم لا یَحطِمَنَّکُم سُلَیمـنُ وجُنودُهُ وهُم لا یَشعُرون * فَتَبَسَّمَ ضاحِکـًا مِن قَولِها وقالَ رَبِّ اَوزِعنى اَن اَشکُرَ نِعمَتَکَ الَّتى اَنعَمتَ عَلَىَّ وعَلى ولِدَىَّ واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ واَدخِلنى بِرَحمَتِکَ فى عِبادِکَ الصّــلِحین. نمل (27) 18 و 19

7. على(علیه السلام)
120. على(علیه السلام)، طالب رضاى خداوند:
ومِنَ النّاسِ مَن یَشرى نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ... .[29] بقره (2) 207

8 . مجاهدان
121. مؤمنان مجاهد در غزوه حمراء الأسد، بى اعتنا به تهدیدهاى دشمن و در صدد جلب رضاى خداوند:
اَلَّذینَ استَجابوا لِلّهِ والرَّسولِ مِن بَعدِ ما اَصابَهُمُ القَرحُ لِلَّذینَ اَحسَنوا مِنهُم واتَّقَوا اَجرٌ عَظیم * فَانقَلَبوا بِنِعمَة مِنَ اللّهِ وفَضل لَم یَمسَسهُم سوءٌ واتَّبَعوا رِضونَ اللّهِ واللّهُ ذو فَضل عَظیم.[30] آل عمران (3) 172 و 174

9. محمّد(صلى الله علیه وآله)
122. پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)، جویاى رضایت خداوند:
وما کانَ لِنَبِىّ اَن یَغُلَّ... * اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضونَ اللّهِ... .[31] آل عمران (3) 161 و 162
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 60

10. موسى(علیه السلام)
123. موسى(علیه السلام)، طالب رضاى خدا:
وما اَعجَلَکَ عَن قَومِکَ یـموسى * قالَ هُم اُولاءِ عَلى اَثَرى وعَجِلتُ اِلَیکَ رَبِّ لِتَرضى.طه (20) 83 و 84

11. مهاجران
124. مهاجران فقیر اخراج شده از مکّه در عصر بعثت، در صدد جلب رضاى خداوند:
لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیـرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونـًا ویَنصُرونَ اللّهَ ورَسولَهُ اُولـئِکَ هُمُ الصّـدِقون.حشر (59) 8

عمل مورد رضاى خدا[32]
125. دعا براى انجام دادن عمل مورد رضاى خدا، نمودى از کمال عقلى انسان:
...حَتّى اِذا بَلَغَ اَشُدَّهُ... قالَ رَبِّ... واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ... . احقاف (46) 15
126. دعاى سلیمان(علیه السلام) براى توفیق انجام دادن عمل صالحِ مورد رضاى خدا:
...قالَ رَبِّ اَوزِعنى ... واَن اَعمَلَ صــلِحـًا تَرضـهُ... . احقاف (46) 15

فرزند مورد رضاى خدا
127. درخواست زکریّا(علیه السلام) از خداوند، براى داشتن فرزند مورد رضایت خدا:
ذِکرُ رَحمَتِ رَبِّکَ عَبدَهُ زَکَریّا * اِذ نادى رَبَّهُ... * ...فَهَب لى مِن لَدُنکَ ولیـّا * ...واجعَلهُ رَبِّ رَضیـّا. مریم (19) 2 و 3 و 5 و 6

قصد رضاى خدا => همین مدخل، جلب رضاى خدا

محرومان از رضاى خدا

1. خیانتکاران
128. خداوند، ناراضى و ناخشنود از نیرنگ خیانتکاران، براى تبرئه خویش:
ولا تُجـدِل عَنِ الَّذینَ یَختانونَ اَنفُسَهُم اِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ مَن کانَ خَوّانـًا اَثیمـا * یَستَخفونَ مِنَ النّاسِ ولا یَستَخفونَ مِنَ اللّهِ وهُوَ مَعَهُم اِذ یُبَیِّتونَ ما لا یَرضى مِنَ القَولِ وکانَ اللّهُ بِما یَعمَلونَ مُحیطـا. نساء (4) 107 و 108

2. فاسقان
129. فاسقان، محروم از رضاى خدا:
...فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 96

3. متخلّفان از جهاد
130. توانمندان متخلّف از جهاد (منافقان)، محروم از رضاى خدا:
اِنَّمَا السَّبیلُ عَلَى الَّذینَ یَستَـذِنونَکَ وهُم اَغنِیاءُ رَضوا بِاَن یَکونوا مَعَ الخَوالِفِ... * ...فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین. توبه (9) 93 و 96

4. منافقان
131. محرومیت منافقان، از رضاى الهى:
یَحلِفونَ بِاللّهِ لَکُم لِیُرضوکُم واللّهُ ورَسولُهُ
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 61
اَحَقُّ اَن یُرضوهُ اِن کانوا مُؤمِنِین. توبه (9) 62
یَحلِفونَ لَکُم لِتَرضَوا عَنهُم فَاِن تَرضَوا عَنهُم فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 96
نیز => همین مدخل، موانع رضاى خدا

موانع رضاى خدا

1. تخلّف از جهاد
132. تخلّف از جهاد، مانع رضاى خداوند:
اِنَّمَا السَّبیلُ عَلَى الَّذینَ یَستَـذِنونَکَ وهُم اَغنِیاءُ رَضوا بِاَن یَکونوا مَعَ الخَوالِفِ وطَبَعَ اللّهُ عَلى قُلوبِهِم فَهُم لا یَعلَمون * ...فَاِن تَرضَوا عَنهُم فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 93 و 96

2. خیانت
133. سخنان خیانت آمیز، از موانع رضاى خدا:
...اِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ مَن کانَ خَوّانـًا اَثیمـا * ...وهُوَ مَعَهُم اِذ یُبَیِّتونَ ما لا یَرضى مِنَ القَولِ... .نساء (4) 107 و 108

3. دنیاطلبى
134. فریفته شدن و دنیاطلبى، مانع رضاى الهى در آخرت:
اِعلَموا اَنَّمَا الحَیوةُ الدُّنیا لَعِبٌ ولَهوٌ ... وفِى الأخِرَةِ عَذابٌ شَدیدٌ ومَغفِرَةٌ مِنَ اللّهِ ورِضونٌ ومَا الحَیوةُ الدُّنیا اِلاّ مَتـعُ الغُرور. حدید (57) 20

4. شهوت
135. شهوت پرستى، مانع تحصیل رضایت خداوند:
زُیِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَوتِ مِنَ النِّساءِ... * ...لِلَّذینَ اتَّقَوا ... ورِضونٌ مِنَ اللّهِ... .آل عمران (3) 14 و 15

5. فسق
136. فسق و تخلّف از دستورات الهى، مانع رضایت خداوند از انسان:
...فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 96

6 . کفر
137. کفر بندگان، از موانع رضاى خدا:
...ولا یَرضى لِعِبَادِهِ الکُفرَ... . زمر (39) 7

7. کفران نعمت
138. کفران نعمتهاى الهى، از موانع رضاى خدا:
...ولا یَرضى لِعِبَادِهِ الکُفرَ... .[33] زمر (39) 7

8 . نفاق
139. نفاق، مانع جلب رضاى خدا:
یَحلِفونَ بِاللّهِ لَکُم لِیُرضوکُم واللّهُ ورَسولُهُ اَحَقُّ اَن یُرضوهُ... . توبه (9) 62
یَحلِفونَ لَکُم لِتَرضَوا عَنهُم فَاِن تَرضَوا عَنهُم فَاِنَّ اللّهَ لا یَرضى عَنِ القَومِ الفـسِقین.توبه (9) 96

ناخشنودى از رضاى خدا
140. ناخشنودى از رضاى خداوند، موجب عذاب، به هنگام مرگ:
فَکَیفَ اِذا تَوَفَّتهُمُ المَلـئِکَةُ یَضرِبونَ وُجوهَهُم واَدبـرَهُم * ذلِکَ بِاَنَّهُمُ اتَّبَعوا ما اَسخَطَ اللّهَ وکَرِهوا رِضونَهُ... . محمّد (47) 27 و 28
فرهنگ قرآن، جلد 15، صفحه 62
141. ناخشنودى از رضاى خدا، مایه حبط اعمال:
ذلِکَ بِاَنَّهُمُ اتَّبَعوا ما اَسخَطَ اللّهَ وکَرِهوا رِضونَهُ فَاَحبَطَ اَعمــلَهُم. محمّد (47) 28

زمینه هاى ناخشنودى از رضاى خدا

1. ارتداد
142. ارتداد، زمینه ناخشنودى از رضاى خدا:
اِنَّ الَّذینَ ارتَدّوا عَلى اَدبـرِهِم مِن بَعدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَى... * ...وکَرِهوا رِضونَهُ... .محمّد (47) 25 و 28

2. اطاعت از کافران
143. اطاعت از کافران و روابط پنهانى با آنان، زمینه ساز عدم خشنودى از رضاى خدا:
اِنَّ الَّذینَ ارتَدّوا عَلى اَدبـرِهِم مِن بَعدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَى... * ذلِکَ بِاَنَّهُم قالوا لِلَّذینَ کَرِهوا ما نَزَّلَ اللّهُ سَنُطیعُکُم فى بَعضِ الاَمرِ... * ذلِکَ بِاَنَّهُمُ ... وکَرِهوا رِضونَهُ... .محمّد (47) 25 و 26 و 28

3. تسویلات شیطان
144. تسویلات شیطان، زمینه ناخشنودى از رضاى خداوند:
اِنَّ الَّذینَ ارتَدّوا عَلى اَدبـرِهِم مِن بَعدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَى الشَّیطـنُ سَوَّلَ لَهُم واَملى لَهُم * ...وکَرِهوا رِضونَهُ... . محمّد (47) 25 و 28

________________________________________
[1]. لسان العرب، ج 5، ص 235، «رضى». لازم به ذکر است که در لغت فارسى، رضا به خشنودى و خوشدلى معنا شده است. (فرهنگ فارسى، ج 2، ص 1659، «رضا»)
[2]. المیزان، ج 3، ص 106.
[3]. همان، ج 9، ص 376.
[4]. «رضى اللّه عنهم و رضوا عنه» تعلیل براى «یدخلهم جنّات» است. (المیزان، ج 19، ص 197)
[5]. مراد از «فتح قریب» [پیروزى نزدیک] فتح خیبر است. (همان، ج 18، ص 285)
[6]. به قرینه سیاق آیات، مراد از ضمیر فاعلى در «یشفعون»، فرشتگان اند.
[7]. بنا بر اینکه مقصود از «من یشاء و یرضى» انسان [شفاعت شونده] باشد. (المیزان، ج 19، ص 40)
[8]. مقصود از «فتحاً قریباً» پیروزى در غزوه خیبر است. (الکشّاف، ج 4، ص 340)
[9]. به قرینه آیات قبل، منظور از ضمیر فاعلى در «یحلفون» منافقان اند.
[10]. «ذلک» تنها اشاره به «رضى اللّه عنهم و رضوا عنه» است، زیرا بهشت با همه آنچه در آن است نسبت به رضوان الهى، مانند عدم، نسبت به وجود است. (التّفسیر الکبیر، ج 4، ص 469)
[11]. آیه شریفه درباره مجاهدانى نازل شده است که پس از جنگ اُحُد، دشمن را به دستور پیامبر(صلى الله علیه وآله)تا حمراء الاسد تعقیب کردند. (مجمع البیان، ج 1 - 2، ص 886)
[12]. بر اساس روایت امام باقر(علیه السلام) نزول آیه در رابطه با لیلة المبیت است که امام على(علیه السلام) ایثار نمود و در بستر پیامبر(صلى الله علیه وآله) خوابید. (تفسیر عیّاشى، ج 1، ص 101، ح 292؛ شواهدالتّنزیل، حاکم حسکانى، ج 1، ص 123)
[13]. آیه مربوط به آمادگى مسلمانان براى حدیبیّه یا فتح مکّه است. (تفسیر التحریروالتنویر، ج 13، جزء 28، ص 132) برداشت بر اساس احتمال دوم است.
[14]. مقصود از «عدوّى و عدوّکم» مشرکان مکّه است. (المیزان، ج 19، ص 227)
[15]. زجاج گفته است: تقدیر آیه این است: «ما کتبناها علیهم إلاّ ابتغاء رضوان اللّه»، ما جز طلب رضوان الهى بر آنان ننوشتیم. (مجمع البیان، ج 9 - 10، ص 366)
[16]. از تشبیه انفاق کنندگان به بوستانى که با بارش باران به ثمر نشسته است، استفاده مى شود که انفاق کننده نیز در سایه انفاق به رشد و تکامل خود مى رسد.
[17]. مراد از «فعلم ما فى قلوبهم» صدق نیّت و اخلاص مؤمنان در بیعت با پیامبر(صلى الله علیه وآله) است و این جمله، متفرّع بر «لقد رضى اللّه ...» است تا بر حقیقت این خشنودى و آنچه موجب این خشنودى مى شود، دلالت کند. (المیزان، ج 18، ص 285)
[18]. بنده هرگاه خود را مملوک خدا ببیند و خاضع درگاه ربوبى باشد و داده هاى الهى را جود و نعمت او بداند، از خدا راضى است و هرگاه چنین بنده اى شد، غرض خداوند را از خلقت او برآورده و در نتیجه خداوند از او راضى خواهد بود. (المیزان، ج 6، ص 252)
[19]. وصف نفس به «مطمئنّه» به این دلیل است که اطمینان نفس به پروردگار، مستلزم رضایت به قضا و قدر او است و وقتى بنده از پروردگارش راضى شد پروردگار نیز از او راضى مى شود. (همان، ج 20، ص 285)
[20]. تقدّم «مغفرة» [آمرزش] بر «رضوان» براى پاک ساختن محلّ رضوان است تا شایسته «رضوان» شود. (همان، ج 19، ص 165)
[21]. مقصود از «رکّعا سجّداً» اقامه نماز است. (همان، ج 18، ص 299)
[22]. مقصود از «دینهم الّذى ارتضى لهم» اسلام است. (المیزان، ج 15، ص 165)
[23]. در احتمالى، آیه درباره حمزة بن عبدالمطلب نازل شده است. (الکشّاف، ج 4، ص 753)
[24]. حرف جرّ «من» در آیه شریفه براى بیان «مَن ارتضى» است. (المیزان، ج 20، ص 53)
[25]. زمان خطاب در آیه شریفه روز قیامت است از زمان برانگیخته شدن تا استقرار در بهشت، بلکه از زمان مرگ است تا ورود به بهشت. (المیزان، ج 20، ص 285)
[26]. مقصود از «افمن اسّس بنیانه على تقوى» مسجد قبا بوده و تعلیل براى وجه رجحان یکى بر دیگرى است. (المیزان، ج 9، ص 390 - 391)
[27]. «ما رعوها حق رعایتها» اشاره به این است که این رهبانیّت مورد رضایت خداوند بوده است، ولى حق آن را ادا نکردند. (المیزان، ج 19، ص 173)
[28]. «آمین البیت الحرام» یعنى قاصدان خانه خدا. (مجمع البیان، ج 3 - 4، ص 238)
[29]. بر اساس روایت امام باقر(علیه السلام) نزول آیه در رابطه با لیلة المبیت است که امام على(علیه السلام) ایثار نمود و در بستر پیامبر(صلى الله علیه وآله) خوابید. (تفسیر عیّاشى، ج 1، ص 101، ح 292؛ شواهدالتّنزیل، حاکم حسکانى، ج 1، ص 123)
[30]. آیه در مورد مجاهدانى است که پس از جنگ اُحد، دشمن را به دستور پیامبر(صلى الله علیه وآله) تا حمراء الاسد تعقیب کردند. (مجمع البیان، ج 1 - 2، ص 886)
[31]. در این آیات، خداوند اتّهام پیامبر(صلى الله علیه وآله) به خیانت را ردّ کرده، او را جوینده رضاى الهى معرّفى مى کند. (المیزان، ج 4، ص 57)
[32]. اعمال زیادى در قرآن مطرح شده اند که مورد رضاى خدا مى باشند و لکن در این نمایه فقط به موردى که لفظ «رضا» و «عمل» در آیه آمده است، پرداخته ایم.
[33]. برداشت بر این اساس است که مراد از «کفر» در آیه مذکور، کفران نعمت باشد که همان ترک شکر است. (المیزان، ج 17، ص 239)